جمهوري اسلامي ايران و سياست گذاري معطوف به تنوع فرهنگي

جمهوري اسلامي ايران و سياست گذاري معطوف به تنوع فرهنگي

جمهوري اسلامي ايران نيز همسو با يونسكو و آيسسكو و در جهت تحقق اهداف فرهنگي انقلاب شكوهمند اسلامي، ضمن حمايت قاطع از سياست «تنوع فرهنگي» و مبارزه‌ي جدي و هدفمند با سياست هاي امپرياليستي «يكسان سازي فرهنگي»، تحت عنوان تهاجم يا شبيخون فرهنگي، استراتژي فرهنگي خود را در جهت تأمين هدف مزبود در داخل و حمايت از جريانات همسو در سطح جهان تنظيم و تدوين كرده است. لازم به ذكر است كه سياست هاي ترسيمي عمدتاً با هدف پاس داري و تقويت فرهنگ ملي يا فرهنگ غالب به عنوان يك كليت تام و مخرج مشترك همه‌ي تنوعات داخلي در تقابل با فرهنگ مهاجم خارجي طراحي شده و به نيازهاي و مطالبات قوميت ها و خرده فرهنگ هاي داخلي كه در جهت تحقق همين سياست و تأمين برخي الزامات مؤكد يونسكو زمينه طرح دارد، توجه درخوري مبذول نشده است. قوميت هاي مختلف ايراني نيز قاعدتاً براي حفظ تنوع فرهنگي خويش به اقدامات حمايتي دولت، بسترسازي مناسب و رفع و حذف موانع نياز دارند. تأمين اين مطالبات به سياست گذاري هاي متناسب و اقدامات عملي در حوزه‌ي آموزش و پرورش، صدا و سيما، مطبوعات، توليدات هنري و سينمايي، صنايع دستي و مانند آن و حمايت مشوقانه از زبان و ادبيات، فولكلور، سنّت ها و رسوم و ساير دستاوردهاي فرهنگي نياز دارد.
پيش از ذكر سياست هاي مصوبه، توضيح اين نكته لازم است كه در جمهوري اسلامي ايران، نهاد يا يكي از نهادهاي اصلي سياست گذاري فرهنگي كلان‌نگر، «شوراي عالي انقلاب فرهنگي» - در ابتدا ستاد انقلاب فرهنگي - است كه وظيفه‌ي تدوين اصول سياست فرهنگي جمهوري اسلامي و تعيين اهداف و جهت برنامه هاي آموزشي و پژوهشي و علمي را بر عهده دارد. علاوه بر شوراي عالي انقلاب فرهنگي، «شوراي فرهنگ عمومي» به عنوان يكي از زير مجموعه هاي شوراي عالي انقلاب فرهنگي، كار سياست گذاري فرهنگي كلان‌نگر را بر عهده دارد. شوراي عالي انقلاب فرهنگي در جزوه اي تحت عنوان «اصول سياست فرهنگي جمهوري اسلامي ايران»، منظور از سياست فرهنگي را تدوين و تعيين مهم ترين اصول و اولويت هاي لازم الرعايه درحركت فرهنگي ... و به عبارت ديگر، نوعي دستور العمل فرهنگي كه روشنگر حركت [كلي جامعه] است، [مي‌داند] با اين هدف كه « فرهنگ اسلامي در كليه شئون فردي و اجتماعي كشور اصل و پايه قرار گيرد.»(2) نهاد اصلي سياست گذاري فرهنگ خردنگر در جمهوري اسلامي ايران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي است. ماده‌ي 29 قانون اهداف و وظايف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، اين وزارت را «مسئول تنظيم سياست هاي كلي فرهنگي، هنري و سينمايي كشور و ارائه آنها به مجلس شوراي اسلامي مي داند.»(3)

اصول سياست فرهنگي جمهوري اسلامي

اصول سياست فرهنگي كشور كه راهنماي مسئولان و مديران و برنامه ريزان و كارگزاران فعاليت هاي فرهنگي خواهد بود بدين شرح است:
1. بازشناسي و ارزيابي مواريث و سنن تاريخي و ملي در عرصه هاي مختلف ديني، علمي، ادبي و هنري و فرهنگ عمومي، و نگاهباني از مآثر و مواريث اسلامي و ملي و حفظ و احياي دستاوردهاي مثبت و ارزشمند تمدن اسلام در ايران؛
2. شناخت جامع فرهنگ و مدنيت اسلام و ايران و ترويج اخلاق و معارف اسلامي و معرفي شخصيت ها و عظمت هاي تاريخ اسلام و ايران؛
3. ارتباط فعال با كشورها و ملت ها و تحكيم پيوند مودّت و تقويت همبستگي با مسلمانان و ملل ديگر جهان؛
4. شناخت فرهنگ و تجربه هاي بشري و استفاده از دستاوردهاي علمي و فرهنگي جهاني با بهره گيري از كليه‌ي روش ها و ابزارهاي مفيد و مناسب؛
5. تحكيم وحدت ملي و ديني با توجه به ويژگي هاي قومي و مذهبي و تلاش در جهت حذف موانع وحدت؛
6. تلاش مستمر در جهت رشد علمي و فرهنگي و فني جامعه و فراگير شدن امر سواد و تعليم و تربيت؛
7. اهتمام به امر زبان و ادبيات فارسي و تقويت و ترويج گسترش آن؛
8 .بسط زمينه هاي لازم براي شکوفايي استعدادها و خلاقيت ها و حمايت از ابتکارات و ابداعات؛
9. پاس داري از حريت و امنيت انسان در عرصه هاي گوناگون فرهنگي، سياسي، قضايي و اقتصادي؛
10. فراهم ساختن شرايط و امكانات كافي براي مطالعه و تحقيق و بهره گيري از نتايج آن در همه‌ي زمينه ها؛
11. تقويت تفكر و تعقّل و قدرت نقادي و انتخاب در عرصه تلاقي و تقارب افكار؛
12. مقابله با خرافات و موهومات، جمود و تحجر فكري، مقدس مآبي، و ظاهر گرايي و مقابله با افراط در تجدد طلبي و خود باختگي در برابر بيگانگان تحت شعار واقع گرايي؛
13. تقويت و احيا و معرفي هنر اصيل و سازنده در تمامي عرصه ها و زمينه هاي سازگار با روح تعاليم اسلامي؛
14. گسترش زمينه مشاركت و مباشرت مردم در امور فرهنگي، هنري، علمي و اجتماعي و همچنين حمايت از فعاليت ها و اقدامات غير دولتي به منظور همگاني شدن فرهنگ و توسعه‌ي امور فرهنگي با نظارت دولت؛
15. اتخاذ سياست هاي ايجابي و مثبت در امور فرهنگي، هنري، اجتماعي و ايجاد
مصونيت براي افراد و جامعه، و اهتمام به جاذبه و رحمت و جامع نگري و دورانديشي، شورمشورت و پرهيز از خشونت و شتاب‌زدگي و يكسونگري و استبداد رأي؛
16. آموزش و تشويق براي تقويت روح اجتماعي و مقدم داشتن مصالح جمعي بر منافع فردي، احترام گذاشتن به قانون و نظم عمومي به عنوان يك عادت و سنّت اجتماعي و پيشقدم بودن دولت در دفاع از حرمت قانون و حقوق اشخاص؛
17. تلاش براي شناخت و معرفي اركان هويت اصلي و ملي به منظور اين هويت و همچنين به منظور استحكام و استمرار استقلال فرهنگي؛
18. گسترش روحيه‌ي نقد وانتقاد پذيري و حمايت از حقوق فردي و اجتماعي براي دعوت به خير و همگاني شدن امر به معروف و نهي از منكر بر مبناي حكمت، موعظه حسنه، شرح صدر و جدال به آنچه احسن است.
19. توسعه و اعتلاي تبليغات فرهنگي و هنري به نحو مناسب به منظور ترويج و تحكيم فضايل اخلاقي؛
20. توجه به فرهنگ و هنر روستا به منظور بالا بردن سطح فرهنگي در روستاها و همچنين تقويت خلّاقيت هاي اصيل و با ارزش روستايي و عشايري.(4)