کامنت برگزیده از کاربران (جمال)

کردهای بی‌ملیت سوریه (مقدمه از نویدی) این گزارش برای من سخت تکان دهنده بود. پیشتر از عرفان قانعی فرد گزارش تلخی از وضعیت کردهای سوریه خوانده بودم. اما به نظر می‌رسد ابعاد فاجعه بسیار وسیع‌تر از آن وضعیت تلخی هم باشد که او توصیف کرده‌بود. آنچه در این گزارش به ویژه توجه‌برانگیز است، اوضاع کردهای سوریه در دهه‌های پیش است: آنها در دولت سوریه در حد وزارت و صدارت شرکت داشته‌اند و اکنون بخشی از آنان که از بنیاد آمار دقیقی از شمارشان در دست نیست، فاقد ابتدائی‌ترین حقوق شهروندی هستند؛ این وضعیت جدیدی‌ست که در جهان پیش آمده‌است: انگار همه جا، دولت‌های توتالیتری که در تمدن‌های دچار بحران قدرت را قبضه می‌کنند، از بخشی از مردمان سرزمین‌هایشان نخست سلب حاکمیت ملی می‌کنند و آنگاه سلب شخصیت انسانی و حقوق شهروندی. و پرسیدم از خودم که آیا اگر این بزرگترین ملت بی‌دولت جهان، دولتی هر چند کوچک از خود می‌داشت، وضع کردهای سوریه (یا ترکیه یا ایران) می‌توانست چنین باشد که کنون هست؟ این فاجعه تنها در کردستان سوریه نیست که رخ داده‌است: در کردستان و بلوچستان و خوزستان ایران نیز شاید وضع مردمان به این وخامت نباشد، اما خیلی بهتر هم نیست. بنا بر این، نباید گرایش‌های هویت‌جویانۀ این مردمان را حمل بر شووینیسم قوم‌گرایانه کرد. در عین حال که همواره خطر افراط و رادیکالیزه شدن این گرایشها هم وجود دارد. این پی‌آمد قطعی کنده شدن پای مردمان از زمین است: وقتی از گروهی از مردم یک سرزمین سلب حقوق شهروندی شود، آنان به جمعیت توده‌وار تبدیل می‌شوند و جمعیت توده‌وار نیز مستعد رادیکالیزه شدن از هر گونه‌است و بیشترین خطر هم نخست رادیکالیسم مذهبی‌ و آنگاه و در درجه‌ِ بعد قومی‌ست: بازگشت به جهان اسطوره‌های دینی و قومی و تبدیل شدن افراد جمعیت‌های توده‌وار به بمب‌های زنده. بحث بیشتر در این باره را به مقاله‌هایم وامی‌گذارم. از آقای جمال برای درج این گزارش تکان دهنده از وضعیت کردهای سوریه در صفحۀ شما سپاسگزارم، و از همۀ کاربران درخواست دارم ما را در پربار تر کردن سایت یاری دهند. دوستانی نیز درخواست کرده‌اند مصاحبه‌ی شیخ عزالدین حسینی با بی‌بی‌سی را درج صفحۀ نخست کنیم. این نیز انجام خواهد شد. به محض آپلود عکس شیخ. (ک - نویدی) * * * کردهای بی ملیت سوریه (مهرداد فرهمند) بی‌بی‌سی، بیروت * * تظاهرات کردهای سوریه مقابل دفتر اتحادیه اروپا در بیروت اولیویه دو شوته، بازرس ویژه سازمان ملل متحد، در گزارشی پس از بازدید از سوریه، وضعیت این کشور را از لحاظ رعایت حقوق بشر، "اضطراری" توصیف کرده است. آقای دو شوته که ملیت بلژیکی دارد بازرس ویژه در امور غذائی است و برای بازدید از وضعیت خشکسالی در شرق سوریه به این کشور سفر کرده اما در این سفر شاهد وضعیت زندگی کردهای سوریه بوده و بخش مهمی از گزارش خود را به مشکلات آنان اختصاص داده است. آن گونه که در این گزارش آمده، ۳۰۰ هزار کرد در سوریه زندگی می کنند که فاقد ملیتند، یعنی دولت سوریه از اعطای تابعیت به آنان خودداری کرده و تابعیت دولت دیگری را هم ندارند و بنابراین از حقوق شهروندی محرومند؛ حق مالکیت اراضی، تحصیل رایگان، استفاده از خدمات بهداشت عمومی، داشتن گذرنامه برای سفر به خارج، استخدام در بخش های دولتی و عمومی از آنها دریغ می شود. اولیویه دو شوته نوشته که چنین وضعیتی غیر قابل قبول است و باید فکری برای این کردهای بدون ملیت کرد. این کردها در بخشی از سوریه زندگی می کنند که پنج سال خشکسالی شدید را پشت سر گذاشته، تا آنجا که آن گونه که در گزارش اولیویه دو شوته آمده، دامداران این منطقه بین هشتاد تا هشتاد و پنج درصد دام های خود را از دست داده اند و بیش از ۸۰۰ هزار نفر از مردم منطقه در فقر شدید زندگی می کنند. این در حالی است که شرق سوریه منطقه ای نفت خیز است و تمامی تولید نفت سوریه که ۳۷۵ هزار بشکه در روز برآورد می شود از این منطقه استخراج می شود. پناهگاه ناراضیان کرد در مورد اینکه چه تعداد از جمعیت سوریه را کردها تشکیل می دهند آماری دقیق و رسمی در دست نیست. منابع کرد ارقامی تا شش میلیون را ذکر می کنند که با توجه به جمعیت ۲۳ میلیونی سوریه چندان واقع بینانه به نظر نمی رسد. بیشتر منابع مستقل این رقم را حدود دو میلیون می دانند هرچند در برخی از آنها این میزان تا سه میلیون هم ذکر شده است. منطقه تمرکز کردها، ناحیه موسوم به جزیره در گوشه شمال شرقی سوریه است، شهرستان عین العرب (کوبانی) در استان حلب و کوهستان موسوم به جبل الاکراد که کردها آن را چیای کورمانج می نامند و بخشی از آن در استان عنتب ترکیه قرار دارد نیز کردنشین است. در نواحی دیگر شرقی و شمالی سوریه هم کردها در کنار عرب ها و اقلیتهای آشوری و ارمنی زندگی می کنند، بخشی از کردها هم به دمشق و دیگر شهرهای بزرگ مهاجرت کرده اند و حتی عده ای از آنان به لبنان کوچیده اند که به بخشی از آنها، تابعیت لبنانی اعطا شده است. کردهای بی ملیت در بخشی از سوریه زندگی می کنند که پنج سال خشکسالی شدید را پشت سر گذاشته است کردهای سوریه عمدتاً مسلمان و پیرو مذهب سنی شافعی اند، اقلیتی نیز از مذاهب علوی و یزیدی پیروی می کنند. تا پیش از دهه شصت میلادی، کردها در حکومت سوریه مشارکت داشتند و دو تن از رؤسای جمهور این کشور، فوزی سلو و حسنی زعیم، کرد بودند، سوریه همچنین پناهگاه فعالان کرد ترکیه بود که در کشور خود تحت تعقیب قرار می گرفتند. برخی از چهرهای معروف سیاسی و فرهنگی کرد مانند میرجلادت علی بدرخان و جگرخون، شاعر نامدار کرد از ترکیه به سوریه کوچیده بودند و یکی از همین کردهای ترکیه، عثمان صبری، در سال ۱۹۵۷ حزب دموکرات کرد را در سوریه بنیان نهاد. سرخ ها و زردها در سال های آغازین دهه ۱۹۶۰ میلادی که دولت عراق با جنبش خودمختاری طلبی ملا مصطفی بارزانی (پدر مسعود بارزانی، رئیس کنونی دولت خودگردان کردستان عراق) درگیر بود، کردهای سوریه هم با جنبش بارزانی همدلی می کردند و فعالان سیاسی کرد به حمایت از این جنبش پرداختند. همزمان، سوریه صحنه سیاسی نا آرام و بی ثباتی داشت و دولت این کشور از بیم سرایت جنبش بارزانی به خاک خود، اقداماتی برای مهار کردها آغاز کرد. در سال ۱۹۶۲، دولت طرحی را در منطقه جزیره به اجرا در آورد که هدف از آن، سرشماری از مردم محلی به منظور صدور شناسنامه های جدید اعلام شد. با پایان سرشماری، بخشی از کردهای جزیره که تعدادشان بین هفتاد تا یکصد و پنجاه هزار نفر برآورد شده، سوری شناخته نشدند و به گفته دولت، نتوانستند مدارک و دلائلی برای اثبات سوری بودن خود عرضه کنند. اینکه دولت بر چه اساسی کردهای جزیره را سوری یا غیرسوری تشخیص داد بحث ها و اعتراضاتی برانگیخت، بخصوص اینکه نمونه هایی وجود داشت که در بعضی خانواده ها، برخی اعضای خانواده سوری شناخته شدند و بعضی غیرسوری یا اینکه مثلاً فردی مانند توفیق نظام الدین که رئیس ستاد ارتش سوریه بود، سوری شناخته نشد و تابعیتش از او سلب شد. کسانی که دولت خارجی تشخیصشان داد به دو بخش تقسیم شدند، به گروهی از آنان کارتهای شناسایی سرخ رنگی دادند و نامشان به عنوان خارجی در دفاتر دولتی ثبت شد، بی آنکه تابعیت کشور دیگری را داشته باشند، بدین ترتیب، این افراد به خارجیانی تبدیل شدند که تنها حق اقامت در سوریه دارند بی آنکه از حقوق شهروندی برخوردار باشند. به عده دیگری هم تنها برگه ای زرد رنگ دادند، بی آنکه حتی نامشان را ثبت کنند؛ به این افراد که به "مکتوم" معروف شدند، تنها حقی که داده شد، ادامه زندگی در سوریه بود، بی آنکه از حقوق شهروندی یا حتی حقوق مربوط به خارجیان مقیم این کشور بهره ای ببرند. این افراد و فرزندانشان که اکنون، بنابر گزارش اولیویه دو شوته، جمعیتشان به سیصد هزار نفر بالغ می شود همچنان در وضعیت بی ملیتی به سر می برند، در حالی که این وضعیت خلاف موازین بین المللی است که دولت سوریه به عنوان عضو سازمان ملل متحد ملزم به رعایت آنهاست. اعلامیه حقوق کودک صادره از مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال ۱۹۵۹ و معاهده بین المللی حقوق کودک که سوریه از سال ۱۹۹۳ به آن پیوسته، دولتها را ملزم می کند که کودکان را پس از تولد ثبت نام و تابعیت آنها را بنابر قوانین خود، مشخص سازند. بنابر ماده بند ج ماده ۳ قانون تابعیت سوریه، کودکانی که از پدر و مادری با تابعیت مجهول یا بدون تابعیت به دنیا بیایند، شهروند سوریه به شمار می روند اما دولت سوریه این قانون را تاکنون در مورد کردهای بدون تابعیت اجرا نکرده است. پیامدهایی هم که نداشتن تابعیت برای این دسته از کردها در سوریه به همراه می رود، همچون محرومیت از تحصیل، ناقض معاهده بین المللی حقوق کودک، منشور ملل متحد و دیگر تعهدات دولت سوریه است.

برگرفته از : ایران‌گلوبال